सकारात्मक दृष्टीकोन ~ LAKSHYAVEDH INSTITUTE OF LEADERSHIP AND EXCELLENCE

महाराष्ट्र टाइम्स - ऑगस्ट २०११
- संतोष कस्तुरे

तुमच्या वैयक्तिक आणि कार्पोरेट जीवनात तुमचे अंगभूत गुण आणि कौशल्ये महत्त्वाची भूमिका बजावतात. अगदी सोपे उदाहरण द्यायचे, तर सारखीच शैक्षणिक पार्श्वभूमी असलेल्या दोन व्यक्तींच्या वैयक्तिक आणि कार्पोरेट आयुष्यात मात्र फार मोठी तफावत असू शकते. असे का होत असावे, या प्रश्नाचे उत्तर खरेतर फार सोपे नाही.

त्यामुळे अनेकजण यासाठी आपली कौटुंबिक पार्श्वभूमी, नशीब याला दोष देतात आणि आहे त्यात 'समाधान' मानतात; पण वैयक्तिक कौशल्यांवर विचारपूर्वक काम केले, तर त्यांचा विकास नक्की होऊ शकतो. वैयक्तिक गुणवैशिष्ट्यांचा विचार करताना मला नेहमी इन्फोसिसचे संस्थापक नारायण मूतीर् यांच्या जीवनातून प्रेरणा मिळते. ज्या काळात इन्फमेर्शन टेक्नॉलॉजी ही संकल्पना फारशी माहितही नव्हती, तेव्हा त्यांनी केवळ स्व-विश्वासावर इन्फोसिसची स्थापना केली. तत्त्वांशी कोणतीही प्रतारणा न करता त्यांनी या क्षेत्रात जे योगदान दिले, ते केवळ अतुलनीय आहे. त्यांचा वेगळेपणा त्यांच्या प्रामाणिकपणा, सातत्य आणि तत्त्वनिष्ठा या गुणांमध्ये आहे. आता तुम्ही विचार करत असाल, की असे कोणते गुण आहेत जे वैयक्तिक आणि कापोर्रेट आयुष्यात यशस्वी होण्यासाठी प्रत्येकामध्ये असायला हवेत? तर, असे अनेक गुण आहेत आणि त्याबद्दलच आपण या लेखात सविस्तरपणे बोलणार आहोत.

सकारात्मक दृष्टीकोन म्हणजे काय?
अर्ल नाइंटिगेलचे एक प्रसिद्ध वाक्य आहे. तो म्हणतो, 'आपला आयुष्याबद्दलचा दृष्टीकोन आयुष्याचा आपल्याबद्दलचा दृष्टीकोन ठरवत असतो.' एखाद्या वस्तूबद्दलची आवड अथवा नावड म्हणजे दृष्टीकोन, असे शद्बकोश सांगतो. मग ती विचार करण्याची पद्धत असू शकते किंवा देहबोलीही. दृष्टीकोन हे तुमची मन:स्थिती आणि त्यावर अवलंबून असलेला तुमचा तुमच्या भोवतालच्या जगाबद्दलचे मत याचे एक मिश्रण असते. तुम्ही तुमचा भवताल कसा बघता आणि त्यावर भविष्य कसे ठरवता यावर तुमचा दृष्टीकोन ठरत असतो. हा दृष्टीकोन म्हणजे तुम्ही ठरवत असलेला तुमच्या आयुष्याचा फोकस असतो. आपला दृष्टीकोन कसा आहे, यावर आपणे खरे बोलतो की खोटे, कृती करतो की निष्क्रिय राहतो हे ठरत असते.

हा दृष्टीकोनच ठरवतो की आपण यशस्वी होणार की अयशस्वी! दृष्टीकोन सकारात्मक, नकारात्मक किंवा मध्यममागीर्ही असू शकतो. मात्र, केवळ चांगले विचार असणे म्हणजे सकारात्मक दृष्टीकोन नव्हे, हेही लक्षात ठेवायला हवे. कोणत्याही परिस्थितीत होकारात्मक मन:स्थिती ठेवण्याची क्षमता म्हणजे सकारात्मक दृष्टीकोन. पण सकारात्मक दृष्टीकोन म्हणजे केवळ आनंदी असणे किंवा बरे वाटणे नव्हे, तर आपल्या मन:स्थितीवर नियंत्रण आणून त्याची आपण ज् या वेगवेगळ्या सामाजिक, आथिर्क, पर्यावरणीय आणि राजकीय सिस्टिम्समध्ये राहतो, त्याच्याशी योग्य सांगड घालणेही आहे. तुम्हाला तुमच्या करिअरमध्ये यशस्वी व्हायचे असेल, तर चुकीच्या ठिकाणी नोकरी करणे किंवा आपले भवितव्य काही चांगले नाही, असा विचार करत घरात बसून राहणे म्हणजे आहे ती परिस्थितीही आणखी वाईट करणे ठरेल. नकारात्मक विचार करत आणि जगाला दोष देत बसलात, तर काहीच घडणार नाही. तुमच्या मनाची स्थिती तुमच्या शरीरालाही सांगेल, की तुम्ही अयशस्वी होणार आहात. पण मला यशस्वी व्हायचे तर मग काय करावे लागेल? सर्व विसरा, सकारात्मक विचार करा आणि नवी सुरुवात करा. सेल्स विभागातील एखाद्या कर्मचाऱ्याचा आपल्या कंपनीबाबत किंवा ब्रँडबाबतच नकारात्मक दृष्टीकोन असेल, तर कितीही उत्तम शैक्षणिक पात्रता असेल, तरी तो कर्मचारी आपले उत्पादन विकू शकणार नाही. तीच गोष्ट पचेर्स विभागातील कर्मचाऱ्याबाबत. त्याचा दृष्टीकोन नकारात्मक असेल, तर तो सप्लायरशी किमतीबाबत चांगली तडजोड करू शकणारच नाही. तुमची पार्श्वभूमी, ज्ञान, शिक्षण, कौशल्ये यापेक्षाही तुमचा दृष्टीकोन अधिक महत्त्वाचा असतो. आपण आपली पार्श्वभूमी, नाती, कुटुंब बदलू शकत नाही; पण आपण आपला दृष्टीकोन नक्कीच बदलू शकतो. ज्यांना आपल्या स्वप्नांवर विश्वास आहे आणि त्यासाठी सकारात्मक दृष्टी ठेवायची तयारी आहे, त्यांच्यासाठी सर्व काही उत्तमच होणार आहे. सकारात्मक दृष्टीकोनाशिवाय कोणतीही मोठी गोष्ट घडलेली नाही, घडत नाही, हे लक्षात ठेवा!

सकारात्मक होण्यासाठी टिप्स्...

तुमच्याबद्दल योग्य विश्वास बाळगा आणि जीवनाकडे पाहण्याची दृष्टी सकारात्मक ठेवा.
सकाळी उठल्यावर म्हणा की आजचा दिवस माझ्यासाठी उत्तम असणार आहे.
नकारात्मक विचार करणाऱ्या लोकांपासून दूर राहा.
तुमच्या आधीच्या यशांचा विचार करा; ते तुम्हाला नव्याने यशस्वी होण्यासाठी प्रेरणा देईल.
लक्षात ठेवा, तुमचा जन्म जिंकण्यासाठीच झाला आहे ज्युनिअर एक्झिक्युटिव्हसाठी तुमची कंपनी, तुमचे काम, कामाची जागा आणि तुमचा बॉस यांच्याबद्दल सकारात्मक विचार करा.
सकारात्मक दृष्टी असलेल्या लोकांबरोबर राहा.
समवयस्कांचा एक छोटा ग्रुप तयार करा आणि त्यामध्ये सकारात्मक विचार रुजवा.
करिअरची पहिली पायरी असल्याने शिकून घ्या, दुसऱ्यांच्या पगाराचा विचार करू नका.
जीवनाबाबत सकारात्मक राहा आणि तुमच्या सिनीअरचा विश्वास संपादन करा मिड मॅनेजमेंट एक्झिक्युटिव्हसाठी.
नकारात्मक मन:स्थितीत असाल, तरीही तुमच्या कंपनीबाबत नकारात्मक बोलू नका.
तुमच्या टीमबरोबर कंपनीच्या सर्व सकारात्मक गोष्टी शेअर करा.
तुमच्या टीमला सकारात्मक विचार करायला प्रवृत्त करा वरिष्ठ अधिकाऱ्यांसाठी
तुम्ही कंपनीचा प्रेरणेचा मोठा स्त्रोत आहात, तेव्हा स्वत:ला सकारात्मक ठेवायचा प्रयत्न करा
सकारात्मक संवाद संस्कृती रुजविण्याचा प्रयत्न करा
कंपनीमध्ये सकारात्मक दृष्टीकोनावर कार्यशाळा आयोजित करा
कर्मचाऱ्यांचे कौटुंबिक स्नेहसंमेलन हे कर्मचाऱ्यांमध्ये सकारात्मक वातावरण निर्माण करण्यास मदत करते