फन्डिंग करताना श्री रतन टाटा स्टार्टअप मध्ये नेमके काय पाहतात...

स्वतः च्या क्षमता तपासून पहा 

कागदावरची कल्पना आणि आकडे मला आकर्षित करू शकत नाही. मला आकर्षित करतो तो ती कल्पना मांडणाऱ्या व्यक्तीचा आत्मविश्वास आणि त्या मागची पॅशन. एखादी गेमचेंजर कल्पना प्रत्यक्षात उतरवण्याची क्षमता हि त्या कल्पनेहून अधिक महत्वाची असते. 

कोणतीही सेवा अधिक वेगाने, अधिक उत्तम रीतीने आणि अधिक स्वस्तात उपलब्ध कशी करता येईल हा प्रश्न याआधी हि लोकांना पडत होताच. पण, आता संगणक व इंटरनेट यांमुळे या प्रश्नाच्या संभाव्य उत्तरांभोवती नव्या कंपन्या उभ्या राहत आहेत. २० वर्षांपूर्वी हे केवळ अशक्य होते. मी देखील काही स्टार्टअप कंपन्यांमध्ये भांडवल गुंतवले. 

मला अनेकदा विचारले जाते कि, भविष्यात मूळ धरू शकणारी आणि बाजारपेठेत टिकू शकणारी स्टार्टअप ची चांगली कल्पना कशी ओळखावी, हा त्यातला प्रमुख प्रश्न. त्याचे त्याचे उत्तर शोधण्यासाठी माझ्याकडे एक प्रश्न आहे. अश्या कल्पना घेऊन माझ्या मार्गदर्शनासाठी येणाऱ्यांना मी विचारतो, इतरांपेक्षा तुम्ही कश्याप्रकारे वेगळा बदल करू शकणार आहात. 

आजवर लोक जे आणि जसे जगत आले आहेत, त्यातला किमान एक तरी अनुभव पूर्णतः बदलण्याची ताकद या तुमच्या प्रस्तावात आहे का? बदल अनेक अर्थांचा असू शकतो. गुणवत्तेचा बदल, बाजारपेठेतल्या विशिष्ट लोकसमूहाच्या जगण्याची गुणवत्ता बदलण्याची आणि सुधारण्याची शक्यता, लोक जसे जगतात- वागतात-खरेदी करतात-विचार करतात त्यात मूलभूत बदल घडविण्याची क्षमता. 

काहीतरी पूर्णपणे वेगळे करण्याचा प्रयत्न करा ज्यामुळे जगणे अधिक सुलभ होईल. हे ज्यांनी केले, तेच स्टार्टअप्स आजूबाजूच्या गजबजाटात टिकून राहिलेले दिसतात. पण एक नक्की, कागदावरची कल्पना आणि आकडे मला आकर्षित करू शकत नाही. मला आकर्षित करतो तो ती कल्पना मांडणाऱ्या व्यक्तीचा आत्मविश्वास आणि त्या मागचे  पॅशन. एखादी गेमचेंजर कल्पना प्रत्यक्षात उतरवण्याची क्षमता हि त्या कल्पनेहून अधिक महत्वाची असते. 

स्वतःच्या गुंतवणुकीचा निर्णय करताना गुंतवणूकदार म्हणून तुम्ही स्टार्टअप ची पारख कशी करता हे महत्वाचे आहे. कागदांवरचे आकडे बघून नव्हे, तर त्यांच्या मांडणीतली कळकळ, नेमकेपणा आणि आत्मविश्वास पाहून तुम्ही गुंतवणुकीचा निर्णय घ्यायला हवा. मी या तरुण मुलांबरोबर काम करतो. मला त्यांच्या कंपनीच्या प्रवासात सहभागी व्हायला आवडते. या प्रवासात हि मुले मला खूप काही शिकवतात. यासाठीच स्वतःच्या क्षमता पाहायला हव्यात. 

तर मग आहे का तुमच्याकडे एखादी भन्नाट कल्पना...?

-सौजन्य : संध्यानंद 

धाडसी उद्योजक बनण्यासाठी जॅक मा यांचा कानमंत्र

धाडसी उद्योजक बनण्यासाठी जॅक मा यांचा कानमंत्र

उद्योजकाने दिलखुलास असावे- जॅक मा.

तुमच्यातली उत्सुकता नेहमी जागरूक ठेवा. जगाकडे एका बालकाच्या दृष्टीने बघा. सल्ला घ्या. सल्ला, मदत मागताना आपला स्वाभिमान आड येऊ देऊ नका. 

ज्यांना नोकरीतून बाहेर पडून व्यवसाय सुरु करायचा आहे किंवा उद्योजक बनायचे आहे ते तसे धाडस करू शकत नाहीत. कारण, त्यांना नोकरीत उगीचच वाटत असते की  ते फार सुरक्षित आहेत. त्यांच्या मते नोकरीत त्यांना सर्व सोयीसुविधा असतात. पण, जर तुम्हाला उद्योजक व्हायचे असेल तर या सोयीस्कर जागेतून तुम्हाला बाहेर पडावेच  लागेल आणि स्वतःसाठी अशी जागा धुंडाळावी लागेल. 

प्रत्येकाला एका विशिष्ट ठिकाणी, विशिष्ट परिस्थितीत आणि विशिष्ट लोकांमध्ये जरा बरे वाटते. पण, उद्योजक म्हणून जर तुम्हाला यशस्वी व्हायचे असेल तर नकारात्मक उत्तेजना, अनिश्चितता आणि असुरक्षिततेचा सामना करावा लागतो. तुम्ही असुरक्षित आहात आणि सुरक्षिततेसाठी जेव्हा एक पाऊल  तुम्ही टाकता, तेव्हा इतरांनाही  तुम्ही तसेच करायला सुचवता. यश हवे असेल तर उद्योजकाने दिलखुलास असायलाच हवे. लोक असेच दिलखुलास व असुरक्षित असावेत, ही माझी भावना आहे. 

एक उद्योजक म्हणून माझ्या दृष्टीने अपयश म्हणजे केवळ पराभव स्वीकारणे, कच खाणे, पुढे जाण्यापासून स्वतःला रोखणे. लोक काय सल्ला देतात, ते बघा. कुणीही तुम्हाला सांगणार नाही, तू पराभूत झालेला आहेस. दिलखुलासपणे, मोकळेपणाने ते एक आणि पुढचे पाऊल टाका. मी माझ्या वर्तुळातल्या लोकांचे सल्ले, सूचना आपल्या जगण्यात सामाविष्ट करत गेलो आणि आतून आधीपेक्षाही जास्त मजबूत झालो. तुमच्यातली उत्सुकता नेहमी जागरूक  ठेवा. जगाकडे एका बालकाच्या दृष्टीने बघा. सल्ला घ्या. 

कोणता सल्ला ऐकावा, कोणता ऐकू नये हे अत्यंत लक्ष देऊन ठरवा. वापरलेला सल्ला उपयोगात आला की नाही, हे बघा. आधी दिशा ठरवा, मग धोरणे. धोरणे ही  तपासून घ्या. मगच ते लागू करा आणि मगच अंमलबजावणी करा. नवनव्या लोकांना भेटत राहा. काम करताना ते आरामदायक कसे होईल, ते बघा. धोरणे आणि अंमलबजावणीवर तुमचे संपूर्ण नियंत्रण हवे म्हणून क्षमतेबरहुकूम काम करा. हे सगळे तुम्हाला एक चांगली व्यक्ती म्हणूनही पुढे आणते. तुमच्या भोवतालच्या एकूणच वातावरणावर सकारात्मक प्रभाव पडतो.

- सौजन्य: संध्यानंद