ब्रँडींग - अतुल राजोळी

नमस्कार उद्योजक मित्रांनो! 'ब्रँड' हा शद्ब जेव्हा एखादा लघुउद्योजक ऐकतो, तेव्हा ही संकल्पना त्याच्या व्यवसायाला लागु पडत नाही असंच त्याला वाटतं. 'ब्रँड' हा राष्ट्रीय किंवा जागतिक पातळीवर कार्यरत असलेल्या व्यवसायांनाच महत्त्वपुर्ण ठरतो, अशी बर्‍याच लघुउद्योजकांची धारणा असते. बहुतांशपणे लघुउद्योजकांना ब्रँडींग बद्दल जास्त आकर्षण वाटत नाही. 'आम्हाला 'ब्रँड' वगैरे बनवण्याची गरज नाही!' अशी त्यांची समजुत असते. लघुउद्योजकांना असं वाटत असतं की 'ब्रँड' ची निर्मिती करणे हा फार खर्चिक प्रकार आहे आणि आपण ज्या पातळीवर सध्या कार्यरत आहोत, ती लक्षात घेता आपल्या 'बजेट' मध्ये हा प्रकार अजिबात बसणार नाही, त्यामुळे आपण ब्रँडच्या भानगडीत न पडलेलं बरं! 'ब्रँड' निर्माण करण्यासाठी महागड्या एजन्सीची सेवा घ्यावी लागेल अशी त्यांची समजूत असते किंवा अपयशाच्या भितीपोटी, सर्वसामान्य लघुउद्योजक 'ब्रँडींग' च्या वाटेला जात नाही.

मित्रांनो, व्यवसाय कोणताही असो आणि तो कितीही लहान किंवा मोठा असो, व्यवसायाचं दुरगामी यश बाजारपेठेत असलेल्या व्यवसायाच्या प्रतिमेवर ठरते. वर्षानुवर्षे काही उत्पादने बाजारपेठेत राज्य करत आहेत, कितीही स्पर्धा असली तरी या उत्पादनांचे स्थान आजही भक्कम आहे. दुपारच्या वेळी आपल्याला तहान लागली असताना, दुकानात किंवा रेस्टॉरंटमध्ये आपण 'एक बिस्लेरी द्या' असं म्हणतो! 'एक बाटली पॅकेज्ड ड्रिंकींग वॉटर द्या' असं म्हणत नाही. आपल्याला काहीतरी चिकटवण्यासाठी गम हवा असतो परंतु आपण दुकानदाराला 'फेविकॉल द्या' असं सांगतो. टुथपेस्टला आजही बरेच जण 'कोलगेट' म्हणतात. एखाद्या कागदाची फोटोकॉपी काढण्यासाठी आपण 'झेरॉक्स' हाच शब्द वापरतो. बिस्लेरी, फेविकॉल, कोलगेट, झेरॉक्स ही नावे काय आहेत? हे सगळे 'ब्रँड' आहेत! 

 

या उत्पादनांनी बाजारपेठेत त्यांच्या ग्राहकवर्गामध्ये अशी प्रतिमा निर्माण केली आहे की ग्राहकांचा या उत्पादनांवर प्रचंड भरोसा आहे. बाजारपेठेत कितीही प्रतिस्पर्धि असले तरी आपल्या ब्रँडच्या जोरावर आजही ही उत्पादने यशस्वीपणे टिकून आहेत. काय वाटतं आपल्याला, या कंपन्या आपल्या उत्पादनांचा ब्रँड निर्माण करण्यासाठी जाणिवपूर्वकपणे प्रयत्न करत असतात की आपोआपच त्यांचा ब्रँड बनतो? साहजिकच या कंपन्या आपल्या उत्पादनाचा ब्रँड निर्माण करण्याला प्रचंड महत्त्व घेतात. परंतु प्रश्नं असा पडतो की तेवेढेच महत्त्व लघुउद्योजकांनी सुध्दा आपल्या उत्पादनांचा ब्रँड बनवण्यासाठी दिले पाहीजे का? मित्रांनो, आधी म्हंटल्याप्रमाणे व्यवसायाचा व्याप कितीही मोठा किंवा लहान असो, दुरगामी प्रगतीसाठी व्यवसायाची बाजारपेठेत असलेली  प्रतिमा कारणीभुत ठरते. बाजारपेठेत आपल्या व्यवसायाची उत्पादन अथवा सेवेची 'विश्वसनिय प्रतिमा' निर्माण करण्याच्या प्रक्रीयेला 'ब्रँडींग' असं म्हणतात. बाजारपेठेत व्यवसायाची, उत्पादन किंवा सेवेची 'वेगळी व विश्वसनिय ओळख' म्हणजेच त्या व्यवसायाचा 'ब्रँड' होय! या ब्रँड मुळे व्यवसायाला किंवा उत्पादन सेवेला अद्वितीय स्थान प्रात्प होतं. ब्रँड मुळे व्यवसायाला बरेच फायदे प्राप्त होतात. ब्रँड मुळे उत्पादन व सेवा सदैव ग्राहकाच्या लक्षात राहते. प्रतिस्पर्धींपेक्षा उत्पादन व सेवेच वेगळं असं स्थान निर्माण होतं. ब्रँडमुळे ग्राहकांचा उत्पादन व सेवेवर विश्वास बसतो. ग्राहक वर्ग पुन्हा पुन्हा उत्पादन व सेवा विकत घेण्यासाठी प्रेरीत होतो. ब्रँडमुळे उत्पादन व सेवा थेट ग्राहकाच्या भावनांशी जोडले जाते. व्यवसायात दुरगामी यश प्राप्त करण्यासाठी 'ब्रँड' निर्णायक भुमिका बजावतो.

मित्रांनो, ब्रँडचं एक उत्कृष्ट उदाहरण म्हणजे 'कोका-कोला'. आपल्याला सर्वांना माहीत आहे की कोला पेय पिणं आरोग्यासाठी पोषक वगैरे नाही किंवा आपल्या रोजच्या जीवनाची गरज सुध्दा नाही. तरी सुध्दा आपण 'कोका-कोला' पितो! 'कोका-कोला' चा संपुर्ण व्यवसाय हा त्यांच्या ब्रँडींग आणि मार्केटींग कृतीयोजनांवर अवलंबुन आहे. ब्रँड शिवाय आज 'कोका-कोला' जगभरात यशस्वी उत्पादन होऊच शकले नसते. 'कोका-कोला' ने घरोघरी कुटुंबामध्ये आपले अप्रत्यक्षपणे स्थान निर्माण केले आहे. ही ब्रँडचीच जादु आहे. 

मित्रांनो या लेखा द्वारे मी आपल्या लघुउद्योगाचा ब्रँड तयार करण्यासाठी सात पायर्‍या सांगणार आहे. कोणत्याही लघुउद्योगासाठी ठरवलेल्या बाजारपेठेमध्ये वेगळा व विश्वसनिय ब्रँड तयार करण्यासाठी या पायर्‍या जबरदस्त फायदेशीर ठरु शकतात.

लघुउद्योगाचा ब्रँड निर्माण करणार्‍याच्या ७ पायर्‍या:

१) USP तयार करा : बाजारात आपल्या उत्पादनाची वेगळी व विश्वसनीय प्रतिमा निर्माण करण्यासाठी सर्व प्रथम मुळतः उत्पादनाचा वेगळा गुणधर्म असणे गरजेचे आहे. उत्पादन किंवा सेवेतच जर काही वेगळेपण नसेल तर ब्रँड निर्माण करणे अशक्य. बाजारपेठेचा आढावा घेऊन, ग्राहकवर्गाच्या गरजा लक्षात घेऊन आपल्या उत्पादन व सेवेमध्ये जाणिवपूर्वकपणे तयार केलेला गुणधर्म म्हणजे USP. USP तयार करण्याच्या टिप्स् मी या सदरातील मागिल लेखात दिल्या होत्या. कृपया त्याचा अभ्यास करा.

२) आपल्या व्यवसायाची किंवा उत्पादन सेवेची बाजारपेठेत कशी प्रतिमा असावी? ते ठरवा : व्यवसायाच्या USP ला अनुसरुन तशी प्रतिमा ग्राहकाच्या मनात निर्माण होणं गरजेचं आहे. म्हणुनच त्याबद्द्ल विचार मंथन करा की, आपल्या उत्पादनाबद्दल जेव्हा ग्राहक विचार करतो तेव्हा नेमक्या कोणत्या भावना त्याच्या मनात आल्या पाहीजेत. उदाहरणार्थ : 'सफोला' कुकींग ऑइल बद्दल जेव्हा आपण विचार करतो त्यावेळी आपल्या मनात त्वरीत ह्रदयाची काळजी, कोलेस्ट्रोल नियंत्रित ठेवण्यासाठी उपयुक्त अशी प्रतिमा तयार होते. 'सफोला' ला स्वतःची वेगळी व विश्वसनिय प्रतिमा निर्माण करण्यात नक्कीच यश आले आहे. 

३) कोणत्या माध्यमांद्वारे आपल्याला व्यवसायाची अपेक्षित प्रतिमा निर्माण करता येईल? ते ठरवा : व्यवसायाची प्रतिमा निर्माण करण्यासाठी निरनिराळ्या प्रसार माध्यमांचा, जाहीरात माध्यमांचा, मार्केटींग साधनांचा किंवा संभाषण माध्यमांचा वापर आपण केला पाहीजे. जेणे करुन आपल्या उत्पादनाची अद्वितीयता ग्राहक वर्गा समोर व्यक्त करु शकतो. आपल्या 'ब्रँडींग बजेट' मध्ये शक्य असेल त्या माध्यमांना निवडा. उदाहरणार्थ. लोगो, टॅग लाइन, बिझनेस कार्ड, स्टेशनरी, ब्रोशर, वेबसाइट, सोशल मिडीया, भेटवस्तु, गणवेश, कार्यस्थळातील वातावरण, पॅकेजिंग, जाहीरात इ. अनेक साधनांचा उपयोग होऊ शकतो. 

४) ब्रँडींग साधनांची निर्मिती करा : ठरवलेल्या ब्रँडींग साधनांची योग्य प्रकारे निर्मिती करा. प्रोफेशनल व्यक्तींची मदत घ्या. चांगल्या अ‍ॅड एजन्सी ज्या लघुउद्योगांसाठी काम करतात, त्यांची योग्य प्रकारे निवड करा. शक्यतो एकाच एजन्सी बरोबर काम करा जेणे करुन ब्रँडींग मध्ये सातत्य राहील.

५) कायदेविषयक सुरक्षितता मिळवा : ब्रँडींग साधनांमुळे व्यवसाय किंवा उत्पादन-सेवेला एक अस्तित्व प्राप्त होते. त्या अस्तित्वाला आपण सुरक्षित ठेवले पाहीजे. ही एक प्रकारे व्यवसायाची महत्त्वपुर्ण संपत्ती असते. याला IP (Intellectual Property) असं म्हणतात. कॉपी राइट किंवा ट्रेडमार्कं करुन आपण आपल्या ब्रँड ची ओळख सुरक्षित करु शकतो.

६) ब्रँड कृतीयोजना तयार करा : आता येत्या काळात टप्प्या टप्प्याने आपण आपल्या ब्रँडचा बाजारपेठेत कश्या प्रकारे प्रचार कराल त्यासाठी लिखित स्वरुपात कृती योजना तयार करा. या कृतीयोजनेव्दारे आपण ठरवल्याप्रमाणे ग्राहकाच्या मनात विश्वसनीय प्रतिमा निर्माण होणे गरजेचे आहे.

७) ब्रँड कृती योजनेला अनुसरुन सातत्याने अंमलबजावणी करा : ठरवलेल्या कृती योजनेनुसार अंमलबजावणी झाली तरच ब्रँड निर्माण होइल. ब्रँड माध्यमांमध्ये सातत्य असणं गरजेचं आहे. अर्धवट अंमलबजावणी मुळे ब्रँडवर विपरीत परिणाम होऊ शकतो.

मित्रांनो, या लेखाव्दारे मी लघुउद्योगांसाठी ब्रँडींग बद्दल थोडक्यात माहीती दिली आहे. ब्रँड निर्माण करण्याच्या सुरुवातीच्या काळात ही माहीती नक्कीच लाभदायक ठरेल. मी आशा करतो की आपण आपल्या व्यवसायाचे बाजारपेठेत वेगळे व विश्वसनीय स्थान निर्माण करण्यासाठी पाऊलं उचलालं.

- अतुल राजोळी, बॉर्न टू विन

संपर्क: 022-22939375/76/77/78, 7666426654, 9619465689

वेबसाईट: www.born2win.in

'माझा मोटिव्हेटर मित्र' या पुस्तकाच ऑडियो बूक अ‍ॅप डाउनलोड करण्यासाठी अ‍ॅण्ड्रोईड मोबाईलधारकांनी प्ले स्टोअरवर "Maza Motivator Mitra" सर्च करा आणि अ‍ॅप डाउनलोड कराकिंवा पुढील लिंकवर क्लिक करा. http://goo.gl/uNdKBy

बिझनेस नेटवर्कींग - अतुल राजोळी

नमस्कार उद्योजक मित्रांनो! कोणताही यशस्वी उद्योग, यशस्वी असल्यामागचे प्रमुख कारण असते, त्या उद्योगाचा मोठा ग्राहक वर्ग. यशस्वी उद्योजकाला ग्राहकांची कमतरता कधीच भासत नाही. आपल्या व्यवसायाचे जेवढे जास्त ग्राहक, तेवढा व्यवसाय यशस्वी! परंतु प्रश्न असा पडतो की 'यशस्वी व्यवसायिकाकडे भरपुर प्रमाणात ग्राहक येतात कुठून?' हा प्रश्न आपण कोणत्याही यशस्वी लघुउद्योजकाला जर विचारला, तर आपल्याला पुढील उत्तरेचं मिळतील, 'शिफारशीव्दारे', 'नेटवर्कींग', 'मार्केटींग संपर्क', 'फॉलो-अप' किंवा 'वर्ड ऑफ माऊथ' कोणत्याही व्यवसायाला प्राप्त होणारे २०% ग्राहक हे वरील माध्यमांव्दारेच प्राप्त होतात. कारण लोकं अशाच लोकांशी व्यवहार करतात ज्यांना ते ओळखतात, पसंत करतात आणि विश्वास ठेवतात. जर भरपुर माणसे आपल्याला ओळखत असतील, पसंत करत असतील आणि आपल्यावर विश्वास ठेऊ शकत असतील तर नक्कीच आपण बरेच ग्राहक आपल्याकडे आकर्षित करु शकतो. परंतु आपल्याबद्दल ओळख, आवड किंवा विश्वास नसेल तर ग्राहक मिळणे अशक्य!

आपल्या बद्दल व आपल्या व्यवसायाबद्दल ओळख, आवड व विश्वास निर्माण करण्यासाठी जाणिवपूर्वकपणे कृती करत नाहीत. लघुउद्योजकांना ते ग्राहक प्राप्त होतात ते कळत नकळत त्यांच्या ओळखीच्या व्यक्तींव्दारेच परंतु, माझ्यामते आजच्या या बदलत्या युगात लघुउद्योजकांनी आपली ओळख वाढवण्यासाठी जाणिवपूर्वकपणे कृती केली पाहीजे. जास्तीत जास्त लोकांबरोबर ओळख करुन चांगले स्नेहसंबंध प्रस्थापित केले पाहीजेत व आपली विश्वसनियता निर्माण केली पाहीजे. त्यासाठी लघुउद्योजकांनी 'बिझनेस नेटवर्कींग' केले पाहीजे.

'बिझनेस नेटवर्कींग' म्हणजे काय' ?

इतर उद्योजकांबरोबर, संभाव्य ग्राहक किंवा पुरवठादारांबरोबर जाणिवपूर्वकपणे उत्कृष्ट स्नेहसंबंध प्रस्थापित करणे व सतत संपर्कात राहून, एकमेकांना सहाय्य करण्याची प्रक्रीया म्हणजेच 'बिझनेस नेटवर्कींग' होय. 

आजकाल नेटवर्कींग मिटिंगचा सुळसुळाट झाला आहे. बर्‍याच लोकांना असं वाटतं की नेटवर्कींग म्हणजे फक्त जास्तीत-जास्त लोकांना भेटुन आपले बिझनेस कार्ड देणे. परंतु 'बिझनेस नेटवर्कींग' चा खरा अर्थ म्हणजे, आपला जनसंपर्क वाढवून, इतरांच्या व्यवसायवृध्दी साठी मदत करणे, आपली उच्च विश्वसनियता निर्माण करणे, नवीन ज्ञान, कौशल्य व कल्पना आत्मसात करणे व आपल्या व्यवसायाचा विकास करणे.

मित्रांनो, बिझनेस नेटवर्कींग अश्या कोणत्याही ठिकाणी होऊ शकते जीकडे नेटवर्कींग साठी योग्य माणसे भरपुर प्रमाणात  जमलेली असतात. उदा. सोशल क्लब व संस्था, व्यवसायिक संघटना, विदयापीठ, माजी विद्यार्थी स्नेहमेळावा, ट्रेड शो, व्यवासायिक प्रदर्शन , सोशल कार्यक्रम इ. त्याच प्रमाणे बिझनेस नेटवर्कींग सोशल मिडियावर सुध्दा होऊ शकते. उदा. Facebook, Linkedin, Twitter इ.

मित्रांनो या लेखाद्वारे मी आपल्याला बिझनेस नेटवर्कींगच्या सात टिप्स् देणार आहे. या टिप्स् चा वापर आपण कोणत्याही बिझनेस नेटवर्कींग मिटींगला जेव्हा जाल तेव्हा नक्कीच करु शकता.

१) नेटवर्कींग साठी आवश्यक टूल्स सदैव आपल्याबरोबर ठेवा : मित्रांनो आपल्याला कुठे, कोण , कधी भेटेल, काही सांगता येत नाही. कोणत्याही व्यक्तिला आपल्या व्यवसायाची माहीती देण्यासाठी आवश्यक टूल्स (म्हणजेच साधने) आपल्याकडे असणे गरजेचं आहे. उदाहरणार्थ : बिझनेस कार्डस्, कार्ड होल्डर, आपल्या उत्पादनांचे ब्रोशर, शक्य झाल्यास किंवा टॅब मध्ये फोटो अथवा व्हीडीओ जे दाखवल्याने आपली विश्वसनियता वाढेल. नेटवर्कींग साठी लागणारी साधनसामग्री प्रोफेशनल असली पाहीजे तरच आपली चांगली छाप पाहु शकेल. 

२) प्रत्येक नेटवर्कींग मिटींगमध्ये ठराविक व नवीन माणसांना भेटण्याचे लक्ष्य ठेवा : नेटवर्कींग मिटींग मध्ये गेल्यानंतर आपण नेमके किती व्यक्तींना भेटणार आहात ते आधीच ठरवा. तुमच्याकडे उपलब्ध असलेल्या वेळेत जास्तीत - जास्त व्यक्तींना भेटण्याचा प्रयत्न करा. एकाच व्यक्तीबरोबर संपूर्ण मिटींग घालवू नका. महत्त्वाचं म्हणजे आपल्यापेक्षा जास्त यशस्वी आणि अनुभवी व्यक्तींना जाणिवपूर्वकपणे भेटण्याच्या प्रयत्नात रहा. कुठल्याही प्रकारचा संकोच मनात बाळगू नका. बिनधास्तपणे लोकांना भेटा. आपल्या आजुबाजुचे शांत जरी असले तरी तुम्ही शांत नका राहू, पुढाकार घ्या, लोकांशी संवाद साधा. 

३) नेटवर्कींग मिटींगमध्ये यजमान बना, अतिथी नव्हे : यजमान नेहमी इतरांना मदत करण्यासाठी तत्पर असतो. अतिथी निवांतपणे बसलेला असतो. नेटवर्कींग मिटींग मध्ये आपली भुमिका जर यजमानाची असेल तर पुढाकार घेऊन लोकांचे स्वागत करणे व त्यांना भेटणे ही आपली जबाबदारीच असते. त्यामुळे नेटवर्कींग करण्याची नामी संधीच आपल्याला मिळते. व्यवसायिक संघटनांच्या कार्यकारी सदस्यत्व घेतल्याने आपल्याला अशी संधी आपसुकच मिळते.

४) प्रश्न विचारा आणि प्रामाणिकपणे ऐकण्यावर भर द्या : मिटींग दरम्यान त्यांना भेटाल त्यांच्या बद्दल मनापासुन जाणुन घ्यायचा प्रयत्न करा. कोणत्याही व्यक्तीला स्वतः बद्द्ल बोलायला आवडते. त्यांना बोलते करण्यासाठी त्यांना प्रश्न विचारा, जेणेकरुन ते स्वतःबद्द्ल बोलतील व आपण त्यांचे म्हणणे ऐका, लक्षात ठेवा, ऐकण्याने स्नेहसंबंध प्रस्थापित होण्यास मदत होते. 

५) विकायचा किंवा सौदा करायचा प्रयत्न करु नका : नेटवर्कींग मिटींग सौदा करण्यासाठी मुळीच नसतात. त्यामुळे मिटींगमध्ये आपले उत्पादन कोणाच्या डोक्यावर मारायचा प्रयत्न करु नका. अश्या मिटींगमध्ये लोकांना विक्रेते आवडत नाहीत. आपले इतरांबरोबर स्नेहसंबंध अधीक सुदृढ करण्यासाठी ह्या मिटींग असतात त्यामुळे व्यावसायिक वाटाघाटींची सुरुवात नेटवर्कींग व्दारे होते, अंत नव्हे. प्रामाणिकपणे स्नेहसंबंध प्रस्थापित करण्यावर भर द्या, व्यावसायिक संधी आपोआपच निर्माण होतील. 

६) नेटवर्कींग संपर्कांचे योग्य तर्‍हेने व्यवस्थापन करा : जेवढ्या जास्त लोकांना आपण भेटाल तेवढ्या जास्त पध्दतशिरपणे आपल्याला संपर्कांचे व्यवस्थापन करणे गरजेचे आहे. जेणेकरुन गरज लागेल तेव्हा आपण त्या व्यक्तींना संपर्क करु शकतो. भेटलेल्या व्यक्तींची माहीती स्मार्टफोन मध्ये तपशिलवार सेव करा किंवा Contact Management Software मध्ये माहीती स्टोअर करा. 

७) फॉलो-अप : आपण पहिल्या ४ टिप्सचं पालन केलत परंतु सातव्या टिपचं पालन नाही केलतं तर आपण नेटवर्कींगसाठी घालवलेला वेळ व्यर्थ आहे. लोकांशी भेट झाल्यानंतर दोन दिवसाच्या आत मेजेसव्दारे, ई-मेल व्दारे, फोनव्दारे परत एकदा संपर्क करा. जर भेटी दरम्यान आपण काही आश्वासन दिले असेल तर ते पूर्ण करा. नवीन व्यक्तींच्या सातत्याने संपर्कात राहण्यासाठी जाणिवपुर्वकपणे प्रयत्न करा. कळत नकळत त्यामुळेच भविष्यात व्यावसायिक संधी निर्माण होतात. 

मित्रांनो मी दिलेल्या 'बिझानेस नेटवर्कींग' च्या ७ टिप्सचं पालन करा आणि आपले नेटवर्क वाढवा. आपले नेटवर्क वाढवण्यासाठी जाणिवपूर्वकरित्या काम करणे गरजेचे असते. कारण Network या शब्दातच Work हा शब्द लपलेला आहे! 

- अतुल राजोळी, बॉर्न टू विन

संपर्क: 022-22939375/76/77/78, 7666426654, 9619465689

वेबसाईट: www.born2win.in

'माझा मोटिव्हेटर मित्र' या पुस्तकाच ऑडियो बूक अ‍ॅप डाउनलोड करण्यासाठी अ‍ॅण्ड्रोईड मोबाईलधारकांनी प्ले स्टोअरवर "Maza Motivator Mitra" सर्च करा आणि अ‍ॅप डाउनलोड कराकिंवा पुढील लिंकवर क्लिक करा. http://goo.gl/uNdKBy

मराठी उद्योजकांनो, ग्लोबल व्हा! - दीपक घैसास सर

“कुठल्याही भाषेला तेव्हाच महत्त्व प्राप्त होते, जेव्हा ती भाषा बोलणाऱ्या व्यक्ती आर्थिकदृष्ट्या बळकट असतात. तेव्हा मराठी उद्योजकांनी एकमेकांना साहाय्य करून आपला उद्योग ग्लोबल प्लॅटफॉर्मवर नेण्यास सज्ज व्हावे,” असा मोलाचा सल्ला प्रसिद्ध उद्योजक दीपक घैसास यांनी दिला. महाराष्ट्रातील लघू व मध्यम उद्योजकांना जागतिक बाजारपेठेत शिरकाव करण्यास सक्षम करणारी कंपनी मी उद्योजक आणि ट्रेनिंग पार्टनर बॉर्न टू विन संस्थेतर्फे वरळीतील नेहरू तारांगण येथील सभागृहात डेट विथ द ग्रेट कार्यक्रमाचे आयोजन करण्यात आले होते. या कार्यक्रमात घैसास यांनी जागतिक बाजारपेठेत संधी शोधताना तरुण उद्योजकांनी कुठली तयारी केली पाहिजे, यावर मार्गदर्शन केले. या कार्यक्रमाचे माध्यम प्रायोजक मी मराठी LIVE होते.

“मराठी उद्योजकांनी आहे त्यात समाधान मानण्याची वृत्ती सर्वप्रथम सोडावी. एक तीळ सात जणांनी वाटून खाल्ला किंवा लुळ्या-पांगळ्या श्रीमंतीपेक्षा हट्टीकट्टी गरिबी बरी , अशा प्रचलित म्हणींच्या मानसिकतेतून बाहेर या. त्याऐवजी एका तिळाच्या तुकड्याचे सातपट करून ते सर्वांनी खाल्ले, असा सकारात्मक दृष्टिकोन आपण का ठेवू नये? आयुष्यात प्रत्येकाला कधी ना कधी रडायचेच आहे. मग, सायकलवर बसून रडायचे की, मर्सिडीजमध्ये हे प्रत्येकाने ठरावावे,” असे म्हणत घैसास यांनी उद्योजकांना चाकोरीबद्ध दृष्टिकोन बदलण्यास प्रोत्सोहित केले.

कुठलेही यश मिळवायचे झाल्यास उच्चशिक्षणाबरोबरच संधीचा योग्य वापर करता यायला हवा. मी बरेच आयआयटीयन्स अमेरिकेत एकापाठोपाठ जाताना पाहिलेत. त्यावर मागे आम्ही एक सर्वेक्षण केले, जे धक्कादायक होते. सुरुवातीला दोन-चार वर्षे अतिशय गलेलठ्ठ पगार घेऊन हे आयआयटीयन्स एका सामान्य नोकरदारांप्रमाणेच अमेरिकेत कार्यरत होते, तेव्हा त्यांचे समवयस्क सहकारी, मित्र भारतात अत्यंत प्रतिकूल वातावरणात संधी शोधत होते. त्यानंतर हळूहळू का होईना; पण उद्योग विस्ताराच्या आधारे हेच सहकारी अमेरिकेतील आयआयटीयन्सना कमाईच्या बाबतीत टेकओव्हर करू लागले. त्यांना पाहून भारतात क्रिएटिव्ह करण्याची संधी गमावल्याच्या आणि पुन्हा परतण्यास उत्सुक असूनही कौटुंबिक कारणांनी तसे करता न येणाऱ्यांच्या संख्येत भरच पडत गेली. त्यातील बहुतांश आयआयटीयन्स सद्य:स्थितीत निरुत्साहीपणे, समोर कुठलेही ध्येय नसल्याप्रमाणे काम करताना दिसत असल्याचे दाहक वास्तव त्यांनी सर्वांपुढे आणले.

“उद्योगधंद्यात परिस्थितीचे आकलन होणे गरजेचे असते. भविष्याचा वेध घेत, परिस्थितीनुरूप स्वत:मध्ये बदल घडवण्याची क्षमता असेल, तर तुमची वाढ निश्चितच आहे. कमी बोला, मात्र ग्राहकांचा-कर्मचाऱ्यांचा सल्ला कधीही नजरेआड करू नका. उद्योगधंदा करताना अडचणी या येतातच; पण हार न मानता, या अडचणींवर मात करायला शिका,” असा मूलमंत्रही त्यांनी उद्योजकांना दिला.
याअगोदर मी उद्योजक कंपनीचे संस्थापक स्वप्निल दलाल यांनी कंपनीच्या स्थापनेमागचा उद्देश समजावून देत, परस्पर समन्वयाने काम करणाऱ्या उद्योजकांच्या समृद्धी, ऐश्वर्य, वैभव, उत्कर्ष, यश, उन्नती आणि आदित्य या सात चॅप्टरच्या सदस्यांची ओळख करून दिली.तर उद्योगविश्वातील दिग्गजांचे अनुभव त्यांच्या तोंडून ऐकता यावेत, म्हणून या कार्यक्रमाचे आयोजन केल्याचे बॉर्न टू विन चे संचालक अतुल राजोळी सांगितले.

पाच रुपयांचे घड्याळ पाचशेला विकले
उद्योग करताना संबंधित क्षेत्रातील अद्ययावत माहिती असावी, या माहितीचा योग्य वेळी वापर करता आला पाहिजे, हे समजावून सांगताना घैसास यांनी पुण्यातील भंगारवालीचे उदाहरण दिले. या भंगारवालीने एका बाईकडून भंगारातील घड्याळ पाच रुपयांना विकत घेऊन पाचशे रुपयांना विकले. हे घड्याळ अँटिक असल्याचे तिने अचूक ओळखले आणि पुण्यातील अँटिक घड्याळ जमवणाऱ्याची माहिती असल्याने त्याला पटकन विकले. यामागचा मथितार्थ असा की, जागतिक स्तरावर व्यापार करताना तुम्हाला कुठल्या बाजारपेठेत किती संधी आहेत, ते ओळखता आले पाहिजे. तसेच इतरांच्या अगोदर आपले प्रॉडक्ट विकता आले पाहिजे. मिरजेत १२ बाय १५ फुटांच्या दुकानात बसून वाद्य बनवणारा विक्रेता वेबसाइटद्वारे परदेशातील ऑर्डर पूर्ण करू शकतो, तर मुंबईत राहून आपल्याला जागतिक स्तरावर झेप घेताच आली पाहिजे. सांघिक प्रयत्नांच्या आधारावर मराठी उद्योजकांना हे ध्येय साध्य करता येईल. तरुणांनी काळाशी सुसंगत वेबसाइट, मीडिया, इंटरनेट अशा माध्यमांची ओळख करून घेण्याचा सल्लाही घैसास यांनी दिला.

या कार्यक्रमाचे प्रमुख प्रायोजक होते 'ग्रेटर बँक'

Source: Mi Marathi Live

प्रभावी विक्री कौशल्य - अतुल राजोळी

नमस्कार उद्योजक मित्रांनो! कोणत्याही व्यवसायाचा प्रमुख हेतु काय असतो? माझ्या मते, व्यवसायाचा प्रमुख हेतु हा निव्वळ नफा मिळवणे नसतो. व्यवसायाचा प्रमुख हेतु असतो ग्राहक मिळवणे व तो टिकवून ठेवणे. ग्राहक मिळवून तो टिकवून ठेवण्याचा परिणाम, व्यवसायात नफा मिळवणे हा असतो. जो व्यवसाय जास्तीत जास्त ग्राहक मिळवतो व त्या ग्राहकांना टिकवून ठेवतो तो व्यवसाय प्रचंड यशस्वी बनतो व भरपूर नफा देखील प्राप्त करतो. परंतु मग प्रश्न असा पडतो की व्यवसायाला ग्राहक केव्हा मिळतो? स्पष्टपणे आणि सोप्या भाषेत सांगायचं तर व्यवसायाला ग्राहक तो पर्यंत मिळत नाही जो पर्यंत आपण आपल्या उत्पादन व सेवेसाठी विक्री करत नाही ग्राहक मिळवण्यासाठी विक्री करणे आवश्यक आहे. आपलं उत्पादन व सेवा कितीही उत्कृष्ट दर्जाचे असले जरी विक्री केल्याशिवाय ते ग्राहका पर्यंत पोहोचणार नाही व व्यवसायाला पैसा मिळणार नाही. मी कित्येक लघुउद्योजकांना नियमितपणे भेटत असतो. त्यांना भेटल्यावर असं प्रकर्षाने जाणवतं की बहुतांश लघुउद्योजकांना विक्री प्रक्रीयेबद्दल आवड वाटत नाही. त्यांना वाटत असतं की, आपल्या उत्पादनाची विक्री करणे म्हणजे आपलं उत्पादन लोकांच्या जबरदस्ती गळ्यात मारणे. विक्रीबद्दल अश्या बर्‍याच नकारात्मक भावना लघुउद्योजकांच्या मनात असतात.

मित्रांनो माझं असं ठाम मत आहे जगातील सर्वात आनंद देणारे कोणते काम असेल तर ते म्हणजे 'विक्री करणे'. हो मित्रांनो! कारण ती व्यक्ती आपले उत्पादन दुसर्‍या व्यक्तीला विकते तेव्हा त्या उत्पादनाद्वारे ग्राहकाची मदत करते, आपल्या उत्पादनाच्या माध्यमातून ग्राहकाची एका प्रकारे काळजी घेते. कळत नकळत उत्पादनाद्वारे ग्राहकाच्या प्रगतीला हारभार लागतो. महत्त्वाचं म्हणजे विक्रेता व व्यवसाय यांची देखिल प्रगती होते. त्यामुळे मला सुध्दा 'विक्री' हा विषय प्रचंड आवडतो.

लघुउद्योजकांनी विक्रीबद्दल स्वत:मध्ये आवड निर्माण केली पाहिजे. विक्री या विषयाला आपली कमतरता न राहू देता ते आपलं बलस्थान बनवलं पाहिजे. प्रभावीपणे विक्री करण्यासाठी आवश्यक ज्ञान, कौशल्य व प्रवृत्ती लघुउद्योजकांनी आत्मसात केली पाहिजे. कोणत्याही बलाढ्य कंपनीचा अभ्यास जर आपण केलात तर आपल्याला कळून चूकेल की त्या व्यवसायाच्या सर्वोच्च स्थानावर असलेल्या व्यक्तीचा विक्री या विषयावरचा अनुभव तगडा आहे. ज्या व्यक्तीला विक्रीचा अनुभव असतो त्याच व्यक्तीला मार्केटचा कल व ग्राहकाच्या मानसिकतेचा अंदाज असतो, त्यामुळे व्यवसायाच्या प्रगतीला अनुसरुन महत्त्वाचे निर्णय त्या व्यक्तीला शिताफीने घेता येतात. माझ्या प्रोफेशनल जीवनाची सुरुवात देखिल एक विक्रेता (सेल्स एक्सिक्युटीव्ह) म्हणून झाली. बाजारातील प्रॅक्टीकल अनुभव बरच काही शिकवून जातो. आज त्या अनुभवाचा फायदा मला माझा व्यवसाय चांगल्या रितीने करण्यास नक्कीच होतोय.

मित्रांनो, आपण शाळा किंवा कॉलेजमध्ये वेगवेगळी शास्त्र शिकलो, उदाहरणार्थ रसायन शास्त्र, जीवशास्त्र, भौतिक शास्त्र, व्यवसायाला अनुसरुन आज व्यवस्थापन शास्त्र कॉलेजमध्ये शिकवण्यात येतं. त्याच प्रमाणे विक्री हे देखिल एक शास्त्र आहे. त्यामुळे ते शिकता व शिकवता येते. विक्री शास्त्र शिकल्यानंतर आपण ते आपल्या कलेप्रमाणे वापरु शकलो व विक्री करु शकलो. म्हणूनच विक्री हे शास्त्र तर आहेच त्याच बरोबर ती कला देखील आहे. या लेखाद्वारे मी प्रभावीपणे विक्री करण्यासाठी आपल्याला प्रभावी विक्रीच्या ७ पायर्‍या थोडक्यात सांगणार आहे.

प्रभावी विक्रीच्या ७ पायर्‍या :

१) तर्क-वितर्क लावणे : सर्वप्रथम विक्रेत्याने आपले उत्पादन एखाद्या संभाव्य ग्राहकाला विकण्याचा प्रयत्न करण्याआधी संभाव्य ग्राहका बद्दल अंदाज बांधले पाहिजेत. विक्रेत्याने संभाव्य ग्राहकाची जी काही माहीती मिळाली आहे, त्याचं परिक्षण करुन, मनातल्या मनात तर्क लावण्याची ही पहिली पायरी असते. या पायरी दरम्यान विक्रेता मनातल्या मनात ठरवतो की संभाव्य ग्राहकाला संपर्क करण्याआधी कोणती महत्त्वाची माहीती मिळवली पाहिजे. विक्रेत्याला अंदाज येतो की खरोखर ती व्यक्ती आपला ग्राहक होऊ शकते का?

२) संभाव्य ग्राहकाची ओळख व माहीती मिळवणे : पहील्या पायरी दरम्यान ठरवलेल्या निर्णयांप्रमाणे या पायरी दरम्यान संभाव्य ग्राहकाबद्दल विश्वसनीय सुत्रांव्दारे महत्त्वाची माहीती विक्रेता मिळवतो व संभाव्य ग्राहकाला आपले कोणते उत्पादन व सेवा उपयोगी पडू शकते या बद्दल सुनिश्चितता करतो. त्याचप्रमाणे निर्णय घेणार्‍या व्यक्तीबद्दल महत्त्वाची माहीती मिळवतो.

३) संभाव्य ग्राहकाला संपर्क करणे : आता विक्रेता संभाव्य ग्राहकाला संपर्क करण्यासाठी सज्ज असतो फोनव्दारे, पत्राद्वारे किंवा इ-मेलद्वारे विक्रेता संभाव्य ग्राहकाला संपर्क करतो व भेटीसाठी विनंती करतो. या संपर्कादरम्यान विक्रेता आपल्या उत्पादन व सेवेबद्दल बोलणं जाणीवपूर्वकरित्या टाळतो परंतु भेटीव्दारे संभाव्य ग्राहकाला नक्कीच फायदा होइल याची शाश्वती करुन देतो. संभाव्य ग्राहकाच्या मनात विक्रेत्याला भेटण्याची उत्सुकता या पायरी दरम्यान निर्माण होते.

४) भेटीची सुरुवात प्रभावीपणे करणे : विक्रेता संभाव्य ग्राहकाला जेव्हा भेटायला जातो, तेव्हा सुरुवातीपासुनच भेट यशस्वी व्हावी यासाठी जाणिवपुर्वकपणे काही गोष्टींची काळजी घेतो व प्रभावीपणे सुरुवात करतो. उदाहणार्थ : स्वतःची नीट ओळख, सुसंवाद, वेळेबद्दल कल्पना, निर्णय घेणार्‍या व्यक्तीला भेटीमध्ये सहभागी करुन घेणे, प्रश्न विचारण्याची परवानगी इ.

५) संभाव्य ग्राहकाच्या अडचणी समजुन घेणे : विक्रेता ग्राहकाला निरनिराळे प्रश्न विचारुन बोलतं करतो व त्याच्या अडचणी समजुन घेतो ज्या आपल्या उत्पादन व सेवेद्वारे दूर होऊ शकतात.

६) उपाय सांगणे : संभाव्य ग्राहकाच्या अडचणी समजून घेतल्यानंतर आपल्या उत्पादन व सेवेद्वारे त्यांच्या गरजा कश्या पुर्ण होतील हे विक्रेता नीट समजवून सांगतो. उत्पादन व सेवेच्या गुणधर्मांपेक्षा त्यांच्या ग्राहकाला फायदा कसा होइल हे सांगण्यावर विकेत्याचा जास्त भर असला पाहिजे.

७) विक्रीची अंमलबजावणी : या पायरी दरम्यान विक्रेता ग्राहकाला उत्पादन व सेवा विकत घेण्यासाठी आवाहन करतो व ग्राहकांच्या प्रश्नांचं व शंकांच निरसन करतो. या पायरी दरम्यान विक्रेत्याचा आपल्या उत्पादन व सेवेबद्दलचा आत्मविश्वास फार महत्त्वाचा ठरतो. ग्राहकाचे मन जिंकून विक्रेता आपले उत्पादन व सेवा त्याला विकतो.

मित्रांनो, अत्यंत थोडक्यात मी आपल्याला त्या पायर्‍या सांगितल्या आहेत. खरं तर हा विषय फार मोठा आहे. मी आशा करतो की आपण हा विषय आणखी समजुन घेण्यासाठी पुढाकार घ्याल.

- अतुल राजोळी, बॉर्न टू विन

संपर्क: 022-22939375/76/77/78, 7666426654, 9619465689

वेबसाईट: www.born2win.in

'माझा मोटिव्हेटर मित्र' या पुस्तकाच ऑडियो बूक अ‍ॅप डाउनलोड करण्यासाठी अ‍ॅण्ड्रोईड मोबाईलधारकांनी प्ले स्टोअरवर "Maza Motivator Mitra" सर्च करा आणि अ‍ॅप डाउनलोड करा किंवा पुढील लिंकवर क्लिक करा. http://goo.gl/uNdKBy